Müzeler: Taşınma Kararları ve Özel Müzecilik

Bir açık hava müzesi olarak tabir edilebilecek ülkemiz değil açık havada kapalı kapılar ardındaki müze depolarında bile eserleri güvende tutmanın mümkün olmadığı duruma geldi.

2020'nin Ekim ayında Sayıştay raporları üzerine gündeme düşen Ankara Üniversitesi himayesindeki tarihi yazma eserlerin kayboluşu ve yine Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Müzesi'nde kaybolan tabloların haber olmasıyla hüsran yaratan "müzecilik" anlayışıyla yüzleştik. Şimdi ise Topkapı Sarayı içerisinde yer alan İstanbul Arkeoloji Müzesi eserleri, Cumhurbaşkanlığı kararı üzerine Atatürk Havalimanı'na taşınıyor, üstelik en endişe verici kısmı; Avrupa'nın alanındaki ilklerinden olan Konservasyon Laboratuvarı'nın da Havalimanı'na taşınması kararıdır. Eserlerin korunması ve iyileştirilmesi için hayati öneme sahip laboratuvarların bu denli uzağa taşınması eserlerin riske atılması demek olur. Nitekim, müzenin bir bütün olarak depo, sergi alanları, restorasyon-konservasyon laboratuvarları, fotoğrafhanesiyle korunması gerekir. Depolamanın sorun olduğu ve yeterli depo bulunması gerekçesiyle başlatılan bu çalışma müzecilikle bağdaşmadığı gibi Darphane-i Amire binalarının zaten daha önce alınmış karar doğrultusunda İstanbul Arkeoloji Müzesi depoları olarak kullanımına izin verilmesi gerekir.

Özel Müzecilik

Özel müzecilik son on yılda sayıca inanılmaz bir artış yaşadı; 40 civarında özel müzeden 250’ye yakın özel müzeye ulaşıldı, Bakanlık denetimi dışındaki sayı 500’ü aşmış durumda. Ancak müzelerin yönetiliş biçimleri, müzecilerin yeterli yayın ortaya koyması, üniversite müzelerinin bir sanat tarihi oluşturma/okuma metodunu müzeleriyle entegre biçimde ortaya koyamaması gibi nedenler ve yine müzecilikteki özlük hakları, yönetmelik sorunları gibi eksik, kusurlu konular meselenin nicelikten çok niteliksel yanına odaklanmayı elzem kılıyor.

Özel müzelerin; mali, personel, mimari, ziyaretçi, envanter, mevzuat, teşvik vb. konularda yaşadığı sorunların çözülmesi ve üyelerin ekonomik, sosyal, çalışma ve özlük haklarını koruyup geliştirilmesi, gelişen şartlara uygun yeni hakların elde edilmesinin sağlanması konusunda Müzeciliğe odaklanan STK’lar ile iş birliği halinde politikalar üretilmesi gerekiyor. DEVA Kültür ve Sanat Politikaları Başkanlığı olarak her alanda olduğu gibi bu konuda da sahaya inerek ve meselenin kalbindeki kurum, kuruluş ve insanlarla bir arada, demokratik çözümler için politika üretmeyi öncelik kabul ediyoruz.

Müzeler, toplumun kültürel tarihini ona anlamlı, bütünlüklü şekilde sunan canlı bir kitabı deneyimlemekle eşdeğer. Bu nedenle özel müzeciliğe, müzecilerin hak ve ihtiyaçlarına ve son sayıştay raporlarında ortaya saçılan sorunların kamuda ve özelde yaşanmaması için ÖZEL MÜZELER VE DENETİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK’te yer alan Gözetim ile ilgili Madde 18’in gereğinin yerine getirilmesini, denetimini yapmayı öngörüyoruz.